Terugblik op de lancering van Drugs Monologen
Maandag 28 oktober was het zover: ons historische onderzoeksproject Drugs Monologen werd officieel gelanceerd, met een levendige talkshow voor een volle zaal in het Rotterdamse Verhalenhuis Belvédère. Een toepasselijke en sfeervolle plek. Niet alleen omdat sprekende geschiedenis hier centraal staat, maar ook omdat de omgeving van het Verhalenhuis – de Rotterdamse wijk Katendrecht – een centrale rol speelde in de drugsgeschiedenis van de stad. Voor wie er niet bij kon zijn, volgt hieronder een impressie van studente Medische Sociologie en Antropologie Zoë Blok.
Verhalen over ‘dope’ en andere drugs
Trainspotting, wellicht de bekendste film over drugsgebruik, begint met een scène die gedragen wordt door het liedje Lust for Life. Precies dat nummer fascineerde onderzoeker Ton Nabben, toen het in het programma TopPop verscheen in de jaren 70. De wilde energie en euforie, belichaamd door Iggy Pop onder invloed, inspireerden Nabben om ook zelf te gaan experimenteren met middelen. Nu, jaren later, doet Nabben als criminoloog onderzoek naar drugssubculturen in Nederland. Nabben was een van de sprekers tijdens de lancering van Drugs Monologen. Drugs Monologen is een historisch onderzoeksproject van de Open Universiteit in samenwerking met het Poppi Drugs Museum. Dit project ging officieel van start tijdens een talkshow in het sfeervolle Verhalenhuis Belvédère in Rotterdam.
Het programma nam het publiek onder andere mee in de drugsgeschiedenis van deze stad. Jack Timisela en Liesbeth Vollemans deden hun verhaal aan de hand van een geografische kaart met locaties die voor hun – en veel andere gebruikers van vroeger – belangrijk waren. Hun paden kruisten vaak op plekken zoals The Basement, een harm reduction initiatief, waar gebruikers een plek vonden om in hun roes te verkeren. Liesbeth was hiervan de oprichtster, Jack werkte er als portier. Verhalen van mensen als Liesbeth en Jack illustreren de verschillende functies van drugs in de maatschappij, en hoe bepaalde middelen gebruikers aantrekken en afstoten in de loop van hun leven.
Jack vertelde hoe in zijn Molukse familie meerdere kinderen verslaafd waren aan de heroïne. Voor hemzelf was ‘dope’ een manier om zijn zware werk op de markt vol te houden, en een bron van inkomsten toen hij het begon te verkopen en uiteindelijk een van de meer prominente dealers werd van Rotterdam in de jaren 80. Hij dealde bijvoorbeeld in de Pauluskerk. Jack en Liesbeth vertelden ook over Perron Nul, een vrijplaats voor heroïnegebruik en handel in die tijd. Dat is ook de plek waar Liesbeth destijds al verslaafden benaderde voor verhalen over hun drugsgebruik: zij was nauw betrokken bij onderzoek dat indertijd werd gedaan naar drugsgebruik. Drugs Monologen vernieuwt deze traditie met het retrospectieve perspectief van dit historische onderzoeksproject.
Het tweede panel belichtte hoe verhalen over drugs op verschillende manieren een rol kunnen spelen. Biograaf Joep Bremmers vertelde over hoe de levensverhalen van 60s dichters Simon Vinkenoog en Hans Verhagen verweven waren met hun drugservaringen. Pastor Zwanine Siedenburg legde uit hoe zij met haar project Walk of Life mensen in de uiterste marges van de samenleving zingeving biedt door vrijwilligers hun levensverhalen te laten optekenen. Een derde inspirerend voorbeeld was dat van René Buné, die met zijn theatermonoloog JUNK, gebaseerd op zijn eigen heroineverleden, hulpverleners en hulpvragers op een gelijkwaardige manier in gesprek brengt.
Het doel van Drugs Monologen is onder meer om inzicht te krijgen in hoe drugsgebruik samenhangt met bredere historische ontwikkelingen. Dit is iets wat promovendus Nikki de la Rie van dichtbij heeft meegemaakt toen ze zich als tiener in ‘de alternatieve scene’ van Utrecht stortte. Toen al haar vrienden punk werden werd zij dat ook. De opkomst van de punkscene veranderde ook de ‘drugs of choice’ van de alternatieve subcultuur van Nederland. De hardere mentaliteit van punk betekende ook hardere drugs: meer speed, minder acid, de favoriete drug van de hippies. De la Rie ondervond ook dat haar ervaring als gebruiker haar hielp tijdens het contact maken met haar respondenten, wanneer zij hen vroeg te vertellen over hun drugsverleden voor haar onderzoek naar de drugsgeschiedenis van Utrecht. Vertellen over je ervaringen met een stigmatiserend onderwerp is toch ‘jezelf blootgeven’ volgens De la Rie, dus het helpt wanneer dit geen eenzijdig proces is.
De website van Drugs Monologen probeert het vertellen over drugs op een andere manier laagdrempelig te maken. Op de website kan iedereen zijn verhaal opnemen met allerlei privacybeschermende maatregelen. Dat betekent optionele gezichtsvervaging en stemvervorming, zodat de inzending volledig anoniem blijft wanneer dit gewenst is. Want het is belangrijk dat deze verhalen opgehaald worden, drukken de bedenkers en uitvoerders van het project het publiek op het hart. Om iets daadwerkelijk te begrijpen, zonder romantisering of demonisering, moeten we weten waar het vandaan komt; en dat lijkt het primaire speerpunt van het Drugs Monologen te zijn.
